سعدی در زنجیرۀ شاعران عروضی (بررسی انتقادی اوزان کلیات سعدی بر مبنای متون چاپی و نسخ خطی، به همراه بحثی دربارۀ شاعران عروضی تاریخ شعر پارسی)

author

محمدامیر جلالی استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی

Abstract:

موضوع مقالۀ حاضر، بحثی دربارۀ «عروضی» بودن سعدی، با به دست‌ دادن معیاری در این‌باره و سپس «استخراج اوزان» و بحث در «خلاقیت‌های وزنی» در آثار سعدی است. نگارنده ابتدا پس از پیشنهاد دو معیار برای «عروضی» خواندنِ یک سراینده و بحث دربارۀ شاعران عروضیِ تاریخ شعر فارسی، با توجه به دو معیار یادشده، تمامی اوزان اشعار کلیات سعدی را با جست‌وجو در متون چاپی و نیز برخی از نسخ خطی آثار وی احصا و در جدولی ارائه کرده است (ازجمله با بررسی اشعار عربی مستقل سعدی و نیز اوزان اشعار گلستان و معرفی اوزانی نویافته در گلستان. پیش از این 27 وزن عروضی در مجموع آثار سعدی شناخته شده بود؛ اما در پژوهش حاضر، 41 وزن عروضی نشان داده شده است؛: 30 وزن در سروده‌های فارسی و 13 وزن در اشعار عربی، با کسر 2 وزن مشترک). بخش دوم پژوهش، به تحلیل خلاقیت‌های عروضی سعدی در اشعار گلستان اختصاص دارد. علاوه بر کثرت تعداد اوزان، ساخت اوزانی تازه با تصرّف در اوزان عرب -که می‌توان آن‌ها را «اوزان ایرانی‌شده» نامید- و نیز آنچه نگارنده در پیوند بلاغت و وزن عروضی اشعار گلستان، «بلاغت موسیقایی» می‌خواند، از دلایلی است که می‌توان سعدی را «شاعری عروضی» خواند.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

بررسی جلد اول آشنایی با اوزان عروضی بر پایه نظریه عروضی ابوالحسن نجفی

full text

نگاهی به بسامد اوزان عروضی در دیوان حافظ

وزن شعر به منزله قالبی است ‘ که شاعر خلاق برآن ‘ روح می دمدو با سلیقه خود بر اندامش جامه لفظ می پوشاند. از این جهت چه بسا یک وزن واحد در دیوان دوشاعر- با سبکها و سلیقه های مختلف- به ظاهر متفاوت به نظر آید. با توجه به محدود بودن وزن های عروضی ‘ به توانایی شاعران بزرگی چون حافظ که در حقیقت بحری را در کوزه ای جای داده اند بیشتر می توان پی برد. در این مقاله به چند موضوع در مورد موسیقی شعر حافظ پر...

full text

متنبّی و شاعران پارسی

در پهنه‌ی بی‌پایان شعر و ادب مشرق زمین، بی‌گمان یکی از اثرگذارترین شاعران، در طول قرون و اعصار، «متنبّی» بوده است. چرا که «ابوطیّب متنبی» - این شاعر کوفیِ قرن چهارم هجری- نه تنها سخنور صاحب سبکِ بسیار اثرگذاری در طول تاریخ ادب عربی بوده است، بلکه در سخنوران بزرگ پارسی همچون مولوی و سعدی نیز تأثیر نموده است. از این رو به نظر نگارنده - به عنوان مترجم دیوان متنبّی- وی را باید «سرسلسله‌ی شعرای مشرق زمین...

full text

بررسی انتقادی دیوان خاقانی تصحیح علی عبدالرّسولی از نظر اوزان عروضی

بررسی دیوان خاقانی به تصحیح علی عبدالرّسولی گویای آن است که تشخیص اوزان و بحور عروضی موارد قابل تأمّلی دارد که ناشی از سهوهای مصحّح است. این کاستیها اگرچه در کنار رنج و دقت نظر آن استاد زندهیاد در تصحیح دیوان خاقانی بس ناچیز مینماید، در مسیر استفاده از این تصحیح ارزشمند که در شمار بهترین تصحیح‌های دیوان خاقانی است، خالی از فایده نخواهد بود؛ در این نوشتار کاستیهای یادشده در دو بخش شامل 1) اشتبا...

full text

نخستین شاعران تأثیرگذار در غرب(سعدی، خیام، فردوسی)

فرهنگ ایران از قرن یازدهم و دوازدهم میلادی توسط کشیشانی که برای ترویج مذهب به ایران آمده بودند به اروپا منتقل شد. از آن زمان ترجمه آثار فارسی به زبان‌های اروپایی آغاز شد. معمولاً سه گروه به شرق سفر می‌کردند: اعضای هیأت‌های سیاسی، مستشرقین و گردشگران که پس از بازگشت با نوشتن سفرنامه‌ها به معرفی ایران و فرهنگ آن همت می‌گماردند.. اولین شاعر فارسی‌زبان که مورد توجه اروپا قرار گرفت سعدی است....

full text

نخستین شاعران تأثیرگذار در غرب(سعدی، خیام، فردوسی)

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

مطالعات بلاغی

volume 10 issue 20

pages 175- 200

publication date 2020-02-20

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

اوزان ایرانی‌شده بلاغت موسیقایی سعدی شاعران عروضی وزن شعر

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com